Professionalisering bij samenwerking regulier-gespecialiseerd onderwijs

december 2023 - Een van de eerste vragen van scholen in het regulier en gespecialiseerd onderwijs die met elkaar samenwerken is welke competenties zij nodig hebben om voor elk kind in een groep met een grotere diversiteit een passend onderwijsaanbod te verzorgen. Op deze vraag is mede met behulp van praktijkvoorbeelden een antwoord gezocht tijdens de themabijeenkomst 'Professionalisering / deskundigheidsbevordering voor samenwerking van regulier en gespecialiseerd onderwijs' georganiseerd door het NCOJ en het Steunpunt Passend Onderwijs.
Lees het verslag »

Leergang Leiderschap voor inclusiever onderwijs

november 2023 - Het NCOJ heeft een leergang voor schoolleiders in het primair onderwijs ontwikkeld. Deze leergang wordt in samenwerking met de AVS Academie vanaf mei 2024 aangeboden. De schoolleider speelt een cruciale rol in het proces naar inclusiever onderwijs. De schoolleider werkt met deze leergang aan een strategisch ontwikkelplan inclusiever onderwijs voor de eigen school.

Logo van AVS Academie & Vakvereniging Schoolleiders

De ontwerpfase en startfase van implementatie staan in de leergang centraal. De schoolleider verkrijgt achtergrondkennis en een handelingsrepertoire om samen met medewerkers en partners in en om de school stappen naar inclusiever onderwijs te zetten.
Er wordt gebruikgemaakt van good practices door bestudering van literatuur en het afleggen van werkbezoeken aan inclusieve scholen in Nederland. De focus ligt niet alleen op operationele kenmerken van de leeromgeving, maar vooral ook op visieontwikkeling, inspirerend en verbindend leiderschap, teamleren en de benodigde samenwerking in en om de school (systeemleiderschap). Inschrijven kan via de website van AVS.
Verder lezen over deze leergang

Terugplaatsen of schakelen

oktober 2023 - Op 27 september 2023 is door het NCOJ en het Steunpunt Passend Onderwijs een themabijeenkomst georganiseerd over 'Terugplaatsen of schakelen van gespecialiseerd naar regulier onderwijs'. Vanuit de wens om meer kinderen ’thuisnabij passend onderwijs' te bieden en zeker vanuit de ambitie voor inclusiever onderwijs zou het waardevol zijn om leerlingen voor wie dat mogelijk is terug te plaatsen of over te laten stappen vanuit gespecialiseerd naar regulier onderwijs.
Lees het verslag »

Handreiking 'Samen werken voor inclusiever onderwijs'

februari 2023 - Meer scholen inclusiever maken kan het onderwijs niet alleen. Daar zijn ook de gemeenten voor nodig. Gemeenten hebben taken die voor scholen belangrijk zijn, zoals onderwijshuisvesting, leerlingenvervoer, jeugdhulp en dergelijke. En bovendien houdt inclusie niet op na schooltijd. Hoe werken gemeenten en samenwerkingsverbanden in het onderwijs hierin dan goed samen, onder meer in het OOGO, LEA of REA? En waarover moet dat gesprek gaan?

Voorkaft van de handreiking

Negen voorloperregio's, die samenwerken in het landelijke FNO-programma Naar inclusiever onderwijs hebben hun ervaringen en inzichten gebundeld in een handreiking. Deze handreiking, geschreven door Marij Bosdriesz en Dolf van Veen en getiteld 'Samen werken voor inclusiever onderwijs', is op 10 februari 2023 aangeboden aan Ingrid Hoogstrate, directeur Inclusieve Samenleving bij de VNG, en Martijn Sanders, directeur Kansengelijkheid en Onderwijsondersteuning bij het ministerie van OCW.
Download de handreiking (PDF) 

Speciaal onderwijs groeit, speciaal basisonderwijs en praktijkonderwijs krimpen

maart 2023 - Het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs is voor het derde achtereenvolgende jaar gedaald. Deze scholen tellen minder dan 35.000 leerlingen. Dat is een afname met 2,2% ten opzichte van schooljaar 2021/22.
Het speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs zijn in 2022/23 elk met 1,1% gegroeid, terwijl het praktijkonderwijs juist krimpt met 1,9%.
De belangstelling voor het speciaal onderwijs is tussen 2016/17 en 2022/23 flink gestegen. In deze periode is het aantal verwijzingen met 16,6% gegroeid. In de jaren daarvoor is er nog sprake van een daling. Bij het voortgezet speciaal onderwijs is in dezelfde periode de groei aanmerkelijk kleiner (1,3%).

Grafiek met indexcijfers aantallen leerlingen in schooltypen voor 2010-2022

In het lwoo zijn in vergelijking met vorig schooljaar 6,8% minder leerlingen geteld, voornamelijk door het gebruik van de in 2016 ingevoerde 'opting-out-regeling'. Het vmbo en het avo (leerjaren 1-3) tellen bij elkaar 6,6% meer leerlingen.

Het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en lwoo is met 3400 gedaald tot bijna 163 duizend. Dat is een afname met 1,5% in vergelijking met 2021/22.
Het aandeel leerlingen op scholen waarvoor een toelaatsbaarheidsverklaring (tlv) is vereist (sbo, (v)so en pro), bedraagt 5,6% van de totale schoolpopulatie, 0,1 procentpunt lager dan in 2020/21.
Lees tabellen en grafieken »

FAQ's Beleidsregel experimenten regulier-speciaal onderwijs

december 2022 - De afgelopen jaren hebben het NCOJ vele vragen omtrent de Beleidsregel bereikt. Het NCOJ begeleidt het ondersteuningsprogramma voor de integratie regulier en speciaal onderwijs. Voorbeelden van deze vragen zijn: de voordelen van de Beleidsregel, de termijn waarin nog voor deelname kan worden ingeschreven, de bevoegdheid van docenten, de menging van groepen leerlingen uit het vso en vo, en de inzet van cluster 1 en 2. We hebben de meestgestelde vragen en antwoorden over de Beleidsregel en vergaande samenwerking/integratie op een rijtje gezet.
Lees de FAQ's over de Beleidsregel »

Bezoek een inclusieve(re) school

november 2022 - Schoollocaties in het po, vo en mbo die stappen naar inclusiever onderwijs hebben gezet, openen hun deuren voor een werkbezoek.
Gebouw van De Korenaar met buitenspelende leerlingen Steeds meer scholen hebben de behoefte het proces Naar Inclusiever Onderwijs op te starten of een extra impuls te geven. Om het proces in eigen school te ijken, om inspiratie op te doen of te leren van ervaringen van scholen en teams die onderweg zijn, organiseren Verus, VOS/ABB en het NCOJ in samenwerking met gevorderde en beginnende inclusieve(re) scholen schoolbezoeken. Geïnteresseerden kunnen deze scholen - afhankelijk van de geldende Covid-maatregelen - bezoeken in het schooljaar 2021/22.
Bezoek een inclusieve(re) school

‘We moeten af van de arrangementencultuur!’

april 2022 - Het PO Magazine heeft in de serie Zo kan het ook! aandacht besteed aan inclusieve(re) scholen. Dolf van Veen, hoofd van het NCOJ en een van de initiatiefnemers van het Platform Naar Inclusiever Onderwijs, heeft de voorbeelden gelezen en is bijzonder enthousiast over de bevlogenheid van schoolleiders, en de goede voorbereiding vanuit een visie en planmatig werken. Logo met tekst 'Zo kan het ook'
Daarnaast ziet hij uitdagingen voor de toekomst. Van Veen vindt dat in het ontwikkelen van passend onderwijs naar inclusief onderwijs we moeten loskomen van het denken in trajecten en maatwerk voor individuele leerlingen. We zijn daar de afgelopen jaren een beetje in doorgeschoten; te veel kinderen hebben een label opgeplakt gekregen, en zitten in aparte klasjes en groepen. Dat leidde tot regulier onderwijs met daar allerlei extra dingen tegenaan geplakt, ook soms bovenschools in zogenoemde tussenvoorzieningen. Het dreigt daarmee een arrangementenfabriek te worden. Inclusief onderwijs gaat daar hopelijk een eind aan maken.
In het vraaggesprek staat Van Veen ook stil bij de samenwerking met de gemeente, expertise in het gespecialiseerd onderwijs, regelgeving, goede praktijkvoorbeelden, de focus op pedagogiek en de opleiding van onderwijspersoneel.
Download artikel in PO Magazine als PDF

Oudere berichten

Onderzoek inclusiever voortgezet onderwijs gepubliceerd

oktober 2021 - De helft van de vo-scholen die aan inclusief onderwijs werken, wil de komende jaren het aantal leerlingen die speciale onderwijszorg nodig hebben uitbreiden en niet doorverwijzen naar het gespecialiseerd onderwijs. De groep scholen die wil uitbreiden geeft aan dat een aantal randvoorwaarden dan wel moet verbeteren. Kaft van het onderzoeksrapport 'Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs'
De belangrijkste randvoorwaarden zijn middelen voor schoolinterne ondersteuning voor leraren en leerlingen en die van het samenwerkingsverband voor leerlingen die speciale onderwijszorg behoeven. Daarnaast noemen vo-scholen de balans van draagkracht en draaglast van het schoolteam, de deskundigheid en expertise van docenten, en de toegankelijkheid/geschiktheid van het gebouw.

Uit het eerste onderzoek onder inclusievere vo-scholen blijkt ook dat dé motivatie achter inclusiever onderwijs bij vo-scholen komt van binnen deze scholen en nauwelijks van buiten.
Deze resultaten zijn te lezen in het onderzoeksrapport 'Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs' van het NCOJ. De publicatie en factsheet met de belangrijkste resultaten zijn te vinden op de website van Naar inclusiever onderwijs.
Rapport voortgezet onderwijs

Mastertalks inclusief onderwijs

oktober 2021 - In twee Mastertalks van de huisacademie Piex schetsen Dolf van Veen en Teun Dekker de stand van zaken in en de weg naar inclusiever onderwijs. Deze videogesprekken bieden aanknopingspunten voor een discussie over inclusiever onderwijs en is bedoeld voor studenten, besturen, schoolteams en iedereen met een interesse voor inclusiever onderwijs.
Bekijk en beluister Mastertalks

In memoriam: Professor Martyn Rouse

juni 2021 - Op 24 juni is professor Martyn Rouse overleden. Martyn was een collega en een vriend van de beweging naar inclusiever onderwijs. Hij leverde een significante bijdrage aan het denken over en de praktijkontwikkeling van inclusief onderwijs in het buitenland en Nederland. Martyn Rouse - samen met zijn (academische) partner Lani Florian - adviseerde het NCOJ en het Platform Naar Inclusiever Onderwijs over hoe in Nederland inclusiever onderwijs vorm kan worden gegeven.
Wij wensen Lani Florian veel sterkte bij het verwerken van dit verlies.
Lees meer over Martyn Rouse

Onderzoek inclusiever basisonderwijs gepubliceerd

mei 2021 - In mei 2021 zijn de bevindingen van het eerste onderzoek naar inclusiever onderwijs gepresenteerd. Het onderzoeksrapport getiteld 'Werken aan inclusiever basisonderwijs' werd in ontvangst genomen door demissionair minister Arie Slob, Otwin van Dijk (VNG) en Tweede Kamerlid Paul van Meenen. Kaft van het onderzoeksrapport 'Werken aan inclusiever basisonderwijs'

Het onderzoek geeft een unieke inzage in de stand van zaken van inclusief basisonderwijs, de werkpunten en de ondersteuningsbehoeften van scholen die werken aan inclusiever onderwijs.
Daarnaast zijn praktijkverkenningen gedaan in zes aansprekende samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs waarin actief wordt gewerkt aan inclusiever onderwijs en die voorbeeldwerking kunnen hebben voor andere regio's in Nederland.

Beide publicaties en een factsheet zijn te vinden op de website van Naar inclusiever onderwijs.
Rapport en regiobeschrijving

Vooronderzoek jeugd-GGZ en het onderwijs

april 2021 - Defence for Children en het Nederlands Centrum Onderwijs en Jeugdzorg (NCOJ) constateren dat er in Nederland een probleem is met het bieden van jeugd-geestelijke gezondheidszorg (jeugd-GGZ) aan kinderen en jongeren en de samenwerking van deze sector met het onderwijs. De jeugd-GGZ blijkt niet voldoende ingebed in de zorgstructuur van het onderwijs waardoor kwetsbare kinderen en jongeren niet de benodigde zorg en ondersteuning krijgen.
Afbeelding van een leerling aan tafel met klasgenoten Om de samenwerking van de jeugd-GGZ met het onderwijs te analyseren en te bezien hoe deze doelgericht kan worden verbeterd, zijn de twee organisaties gestart met een voorstudie die is gesubsidieerd vanuit het programma GeestKracht van FNO.

De volledige resultaten van het vooronderzoek staan in het rapport 'Vooronderzoek Jeugd-geestelijke gezondheidszorg en het onderwijs'. Het gaat daarbij om een verkenning van enerzijds de internationale verplichtingen en de Nederlandse wet- en regelgeving en anderzijds de huidige samenwerking in de uitvoeringspraktijk en kansrijke aanpakken die benut kunnen worden bij vervolgactiviteiten.
Download de samenvatting als PDF   Download het volledige rapport als PDF

Pabo's meer aandacht voor speciale onderwijszorg

oktober 2020 - In opdracht van het landelijk overleg lerarenopleidingen basisonderwijs (LOBO) heeft het NCOJ onderzoek gedaan naar de mate en de wijze waarop pabo's aandacht besteden aan het onderwijs aan leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften/speciale onderwijszorg en hoe daarin samengewerkt wordt met het onderwijsveld. Het NCOJ constateert dat de pabo's het belang van het onderzochte thema nadrukkelijk onderkennen en dat zij actief willen inzetten op verdere curriculumontwikkeling.

Het NCOJ komt tot een aantal aanbevelingen voor de pabo's:

  • Binnen de pabo dient meer aandacht besteed te worden aan ondersteuningsbehoeften in het speciaal onderwijs. Bij een deel van de pabo's gebeurt dit al. Het is van belang dat dit bij alle pabo's een prominentere plek krijgt. De huidige aandacht binnen de opleiding gaat vooral uit naar leerlingen van cluster 3 en 4. Leerlingen uit cluster 1 en 2 (blinde/slechtziende kinderen, en dove/slechthorende kinderen en kinderen met een taal-/spraakontwikkelingsstoornis) komen minder aan bod.
    Het verdient aanbeveling om hierin in de opleidingsprogramma's van de pabo een nieuwe balans aan te brengen. Verder dient binnen de opleiding vooral een basis gelegd te worden en zorgt voortgezette professionalisering door middel van phbo- en Masteropleidingen voor de noodzakelijke verdieping. Pabo's bieden dergelijke opleidingen aan. Denk hierbij aan phbo-trajecten en de Master Educational Needs die door pabo's worden aangeboden.
  • De reeds bestaande samenwerkingsrelaties tussen pabo's en scholen voor speciaal onderwijs dienen verder uitgebouwd te worden, o.a. door middel van werkbezoeken, gastcolleges, samenwerking op het terrein van professionalisering/ nascholing en deelname aan veldadviesraden en opleidingsscholen in het kader van samen opleiden en professionalisering.

Het is van belang om te bedenken dat leraren niet alleen via opleidingen, maar vooral ook in de praktijk hun handelingsrepertoire verder ontwikkelen, met name vanuit de beschikbare ondersteuning van leren en onderwijzen in en om scholen. Niet alles kan voorbereid worden vanuit opleidingen/scholing; de ondersteuningsstructuur voor leren en onderwijzen in het onderwijs levert een aanzienlijke bijdrage in de professionele ontwikkeling van (aankomende) leraren.
Voor de uitwerking van de aanbevelingen treden de pabo's in overleg met de scholen (PO-Raad), het Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs en het ministerie van OCW.
Download het pabo-rapport als PDF

Nieuwe Beleidsregel experimenten regulier-speciaal onderwijs

juni 2020 - Er is een nieuwe Beleidsregel experimenten regulier-speciaal onderwijs. Doel ervan is om het mogelijk te maken dat intensieve samenwerking van speciale en reguliere scholen kan worden aangegaan, die past in de bredere ontwikkeling om tot meer inclusie en maatwerk voor leerlingen te komen. Met een geïntegreerde voorziening die meerdere onderwijssoorten aanbiedt, kunnen scholen kinderen een zo thuisnabij mogelijke onderwijsplek bieden en integraal tegemoetkomen aan de ondersteuningsbehoeften van de leerlingen.
Lees verder over de Beleidsregel »

Rick Brink: "Inclusief onderwijs slaagt op scholen met lef"

februari 2020 - In een interview met het magazine Naar School! van VOS/ABB pleit Rick Brink, minister van Gehandicaptenzaken ervoor dat ouders meer mogelijkheden krijgen om te kiezen tussen passend onderwijs in een speciale school en passend onderwijs in een inclusieve, reguliere school.

Rick Brink, minister van  Gehandicaptenzaken pleit voor meer mogelijkheden om te kiezen.

Dat inclusief onderwijs nog geen gemeengoed is, komt volgens Brink niet in de eerste plaats door het onderwijs zelf. We hebben de financiering veel te strak afgebakend. Tijd voor ontschotting. Laat Den Haag eens flink aan wat goede knoppen draaien. Daarna kunnen we kijken hoe we het op al die scholen laten landen.

Inclusiviteit en erbij horen is ontzettend belangrijk, weet Brink uit eigen ervaring.
(...) Omkijken naar elkaar is zo ontzettend belangrijk. Dan maakt het toch helemaal niet uit hoe je eruitziet, of je een rolstoel meeneemt of een blindengeleidestok. Alleen dan creëer je die veilige haven. Ik zou willen dat elke school dat deed.
Lees meer van Rick Brink

Masterclass: gedrag op school geen reden tot uitsluiting

november 2018 - Time out, schorsing en verwijdering zijn ingrepen die scholen niet graag uitvoeren. Maar als een kind buitensporig lastig gedrag vertoont dan is dat vaak toch het gevolg. Op 28 maart 2018 is In1school op OBS De Tuimelaar in Nieuw-Lekkerland en analyseren we in een masterclass met onder andere Dolf van Veen, hoogleraar Windesheim en hoofd Nederlands Centrum voor Onderwijs en Jeugdzorg (NCOJ), hoe we kinderen juist binnenboord kunnen houden. Nicolette van der Weide, directeur van De Tuimelaar, start de middag met: “Onze eerste reflex is: iedereen is welkom! We doen het gewoon.”

Openbare basisschool De Tuimelaar

De Tuimelaar maakt deel uit van de O2A5-scholen. Bij deze stichting zijn basisscholen aangesloten die er voor álle kinderen willen zijn, ongeacht afkomst, levensovertuiging, geaardheid of vermogen. Zo stelt Van der Weide: “Door elkaar te leren kennen en verschillen te ontdekken kunnen kinderen met en van elkaar leren. Iedereen mag er zijn en is de moeite waard!”. Zij is een bevlogen directeur en trots op het feit dat haar school niet één kind doorverwijst naar het speciaal basisonderwijs en slechts 0,16% naar het speciaal onderwijs (ten opzichte van het landelijke gemiddelde van 1,75%).

Samenwerkingsverband en inclusief onderwijs

De school wordt hierin volledig gesteund door het samenwerkingsverband Driegang EC Rotonde. “Wij brengen ondersteuning naar het kind in plaats van andersom,” zegt Ruud van Rijn, de adjunct coördinator van dit samenwerkingsverband. Samen met coördinator Piet Vogel ondersteunt hij 44 scholen, waarvan tien scholen zich ‘inclusief’ noemen. De scholen worden als inclusief beschouwd als zij voldoen aan de volgende vereisten:

  • In hun schoolplan staat dat zij een inclusieve school zijn en hiervoor hebben zij ook de instemming van de medezeggenschapsraad.
  • Alle kinderen uit het postcodegebied van de school zijn welkom.
  • De afgelopen vier jaar zijn géén kinderen naar het speciaal basisonderwijs doorverwezen.

Driegang EC Rotonde biedt nu 53 onderwijsarrangementen aan. In de steigers staat nu het opzetten van leergemeenschappen van scholen die samenwerken op allerlei thema’s, waaronder het thema ‘gedrag’. Voor de meeste scholen is omgaan met ingewikkeld gedrag een flinke uitdaging. Zo ook voor De Tuimelaar, stelt Van der Weide: “Het kost vele hoofdbrekens, maar door co-teaching met onderwijsassistenten en de overtuiging dat gedrag ‘ergens vandaan komt’, vallen er zelden kinderen uit.” Om alle kinderen binnenboord te houden, is volgens Van der Weide en Van Rijn de bereidheid om inclusief te zijn onontbeerlijk. Daarnaast zijn de volgende dingen van groot belang:

  • Onderwijsarrangementen voor gedrag.
  • Grotere basisondersteuning.
  • Goede professionalisering van leerkrachten.
  • Werken aan preventie door middel van Positive Behavior Support (PBS) en Taakspel.
  • Inschakelen van ambulant begeleiders met kennis.
  • Voldoende onderwijsassistenten.
  • Het vertrouwen hebben van álle ouders.

Architectuur van de leeromgeving

De master van vandaag, Dolf van Veen bevestigt dit, maar maakt tegelijkertijd een kritische kanttekening: “We moeten werken aan ‘leermotivatie’ in plaats van louter ‘schoolmotivatie’. Volgens hem passen veel kinderen niet in het industriële ontwerp van de school en vallen daardoor uit. Passend onderwijs heeft dit in veel gevallen niet veranderd en mede daardoor zien we de deelname-percentages van kinderen met (ernstige) gedragsproblemen aan het reguliere onderwijs niet toenemen in veel regio’s. En hoe ouder het kind is, hoe moeilijker het is om het kind in het reguliere onderwijs te houden. Door gedrag? Nee! Door de organisatie van het onderwijs.

Van Veen hamert op het belang van een goed pedagogisch schoolklimaat dat ook georganiseerd kan worden zónder allerlei kostbare hoogglans methodes en programma’s. Verder moeten de basiscompetenties van leerkrachten worden verbeterd, dient er goede en voldoende professionele ondersteuning te zijn en moeten ouders als partners aangehaakt zijn. Kortom: houd de architectuur van de leeromgeving in de gaten! In ‘herbergzame’ scholen wordt aan leerlingen, ook zij die moeilijk gedrag vertonen, juist veel verantwoordelijkheid gegeven en ingezet op sociaal-emotioneel leren en samenwerkingsvaardigheden. Dit oogst meer effect dan een focus op controle en het bekrachtigen van goed gedrag. Zo wijst hij op belangrijk onderzoek van Jerome Freiberg (VS) waaruit blijkt dat de pedagogiek en de organisatie van de leeromgeving op de eerste plaats komen wat betreft de positieve beïnvloeding van gedrag, gevolgd door de instructiekwaliteit en pas op de derde plaats gedragsmanagement.

Met scholing alleen komen we er niet

Gedragsvraagstukken staan op nummer één als leerkrachten praten over uitdagingen in de klas, vooral sinds de komst van passend onderwijs. De eerste reactie hierop is veelal dat leraren meer kennis en vaardigheden op dit gebied moeten krijgen via scholing. Van Veen snapt deze reactie en onderschrijft het belang hiervan. Cruciaal is ook de deskundigheidsbevordering door samenwerking met interne begeleiders, collega-leraren, ouders en professionals uit de jeugdhulp. Deze professionalisering moet worden benut voor algehele team- en schoolontwikkeling. Zo ontstaat vertrouwen in passend onderwijs en werk je aan een inclusieve leeromgeving. Alleen scholing zal het verschil niet maken, ook al zijn er nog zulke goede opleidingen zoals de Master (Special) Educational Needs. In veel scholen wordt de expertise van bijvoorbeeld leraren, die een masteropleiding met een specialisatie gedrag hebben gedaan, niet of nauwelijks benut. Dit komt door ons gesloten onderwijssysteem, daardoor zitten we vast in een patroon over hoe we dingen doen. Ook extra handen in de klas, zoals van onderwijsassistenten, zijn belangrijk, maar er is meer nodig om leerlingen met (ernstige) gedrags- en emotionele problemen binnenboord te houden en toch goed onderwijs te bieden aan álle kinderen.

Onmisbaar bij binnenboord houden van kinderen

Hoe zorg je ervoor dat kinderen niet vanwege hun gedrag worden uitgesloten? Van Veen en deelnemers uit de zaal komen tot de volgende elementaire punten:

  • School- en klasdeuren staan open zodat uitwisseling en samenwerken kan plaatsvinden.
  • Leerkrachten hebben de wil en worden gestimuleerd om van elkaar te leren.
  • Groepen leerlingen leren samen op basis van thema’s die betekenisvol zijn voor hen.
  • Ondersteuning door specialisten vindt vooral plaats in de school en niet daarbuiten. Kinderen hoeven daardoor geen lange zorgroutes te doorlopen. Jeugdzorg en jeugd-GGZ moeten veel directer beschikbaar zijn voor overleg en ondersteunende hulp.
  • Ouders en anderen die om het kind geven worden gezien als partners en raadgevers, als mensen die veel expertise in huis hebben.
  • Gedrag leren lezen is een belangrijke kwaliteit.
  • Extra handen helpen altijd.
  • Kinderen moeten goede rolmodellen hebben.
  • De school maakt gebruik van hulpbronnen (middelen, kennis en vaardigheden) van alle betrokkenen bij de school en de wijk.
  • Leerlingen, en juist ook diegenen die moeilijk gedrag vertonen,, kunnen terugvallen op iemand die ze vertrouwen in en buiten de school en verdienen een ambassadeur.
  • De school honoreert het recht van álle kinderen op onderwijs in hun eigen omgeving.

Bereidheid

Deze tips zijn waardevol, maar de bereidheid van een school vormt uiteindelijk de basis. Alleen als een school écht de wil heeft om kinderen binnenboord te houden, zal dit daadwerkelijk lukken. De Tuimelaar laat zien waar zo’n positieve houding toe kan leiden: een diverse school waar kinderen vrijwel nooit doorverwezen worden en waar verschil een rijkdom is!

Bron: In1school, Astrid Greven, deskundige inclusieve samenleving verbonden aan In1school.
De masterclass is een initiatief van platform In1school dat onderdeel uitmaakt van het programma onderwijs van kinderrechtenorganisatie Defence for Children en wordt gefinancierd door FNO.


Geïntegreerde voorzieningen voor specialistische onderwijszorg

juni 2018 - Het rapport Samenwerking tussen vso en vo en geïntegreerde voorzieningen voor specialistische onderwijszorg doet verslag van een praktijkgericht onderzoek naar de samenwerking en integratie van enerzijds scholen voor voortgezet speciaal onderwijs en anderzijds scholen voor voortgezet onderwijs. Rapport Samenwerking vso/vo en geïntegreerde voorzieningen Een kwart van alle schoollocaties voor vso in clusters 3 en 4 voert een vorm van intensieve samenwerking of integratie uit of is met de feitelijke voorbereiding hiervan begonnen. In 40% van de samenwerkingsverbanden-vo en 20% van de pro-scholen zijn een of meer varianten van intensieve samenwerking of integratie tussen vso en vo in uitvoering of voorbereiding. Zowel vso-scholen, samenwerkingsverbanden-vo als pro-scholen vinden in meerderheid dat de invoering van passend onderwijs het proces van intensief samenwerken/integratie tussen het vso en vo heeft geïnitieerd of versneld.
Download rapport (pdf)

Intern begeleider schakel tussen interne en externe zorg

januari 2018 - Met de komst van passend onderwijs is de rol van de ib'er veranderd. Steeds vaker vormt de ib'er de schakel tussen de zorg binnen en buiten de school. Hoe bouw je met je partners een samenwerking op waar leerlingen van profiteren?
In de training 'Coördinator passend onderwijs' van Inschool Academie die is ontwikkeld in samenwerking met de LBBO, de PO-Raad en het NCOJ wordt op deze en andere praktijkvragen uitgebreid ingegaan.
Download de brochure (pdf)

Monitor Gemeenten en passend onderwijs

juni 2017 - In het rapport van het NCOJ wordt vastgesteld dat alle gemeenten met vestigingen voor po en vo bestuurlijk overleg voeren met de samenwerkingsverbanden po en vo over het ondersteuningsplan. In een ruime meerderheid van de gemeenten met een mbo- of (v)so-vestiging is er ook overleg met het schoolbestuur over passend onderwijs dan wel leerlingen met speciale onderwijsbehoeften.

Monitor Gemeenten en passend onderwijs 2017 Waar er specifieke afspraken worden gemaakt over de inzet van gemeentelijke gefinancierde instellingen in de ondersteuningsstructuur van de school en het samenwerkingsverband gaat het bij het po en vo overwegend om leerplichtzaken, de jeugdgezondheidszorg en het (school)maatschappelijk werk. Bij het mbo gaat het in een meerderheid van de gevallen om leerplichtzaken en instellingen voor arbeidsmarkttoeleiding en bij het (v)so om de inzet van leerplichtzaken, de jeugdgezondheidszorg, het wijkteam en instellingen voor arbeidsmarkttoeleiding.
Over andere onderwerpen met inzet van jeugdhulp zoals diagnostiek, advies- en consultatiemogelijkheden, deskundigheidsbevordering van onderwijsmedewerkers, voorzieningen voor kortdurende opvang of observatie, crisisopvang en -interventie, worden in beperkte mate afspraken gemaakt.

De informatie die gemeenten voorafgaande aan het bestuurlijk overleg van samenwerkingsverbanden po en vo en schoolbesturen in het mbo en (v)so ontvangen over de aard en omvang van de benodigde jeugdhulp voor het onderwijs, is beperkt.
Download Monitor Gemeenten en passend onderwijs (pdf)

Geïntegreerde voorzieningen specialistische onderwijszorg swv's po

maart 2017 - In het rapport van het NCOJ wordt verslag gedaan van een praktijkonderzoek naar initiatieven die zich richten op de samenwerking tussen en integratie van het speciaal basisonderwijs en het speciaal onderwijs (cluster 3 en 4). Er is een landelijke inventarisatie gemaakt van samenwerkingsinitiatieven van scholen met als doel de stand van zaken in kaart te brengen en na te gaan welke ondersteuningsbehoeften er zijn. Daarnaast zijn vier initiatieven uitgebreid beschreven, met elkaar vergeleken (welke overeenkomsten en verschillen zijn er in de aanpak?) en de succesfactoren benoemd.
Download Geïntegreerde voorzieningen (pdf)

Lerarenopleidingen en passend onderwijs

december 2016 - Het NCOJ heeft onderzoek uitgevoerd naar de wijze waarop lerarenopleidingen in Nederland hebben gereageerd op de invoering van passend onderwijs. Lerarenopleidingen en passend onderwijs De studie beschrijft de impact van de invoering van passend onderwijs op geselecteerde lerarenopleidingen die voorbereiden op het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Een ander onderzoek waaraan het NCOJ een bijdrage heeft geleverd, is het in kaart brengen van het ondersteuningsaanbod voor leerlingen en teamleden in het onderwijs. De monitor geeft zicht op de ondersteuning waarvan leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften gebruik kunnen maken en op de ondersteuning die leraren en andere teamleden op scholen daarbij krijgen. Ook wordt gekeken naar de veranderingen die zich hierin sinds de start van passend onderwijs hebben voorgedaan.
Download Passend onderwijs en de lerarenopleidingen (pdf)
Beide onderzoeken zijn uitgevoerd in het kader van het Evaluatieprogramma Passend onderwijs van het NRO.

Kindermishandeling, het heeft invloed op alles

oktober 2016 - Kinderen die zijn mishandeld of misbruikt, zijn levenslang getekend. Om inzicht te geven in de wereld van 119.000 kinderen die jaarlijks worden mishandeld, delen zes jongeren hun jeugdervaringen en de langetermijngevolgen die zie hiervan ondervinden. Kindermishandeling, het heeft invloed op alles
Burgemeesters, wethouders, maar ook professionals vanuit de politie, de jeugdhulpverlening en de wetenschap reflecteren hierop. Met de verhalen gebundeld in het boek 'Het heeft invloed op alles' zet het Kinderrechtencollectief politiek bestuurders aan om in het jeugdbeleid rekening te houden met de schadelijke gevolgen van kindermishandeling.
Het boek vormt met de verhalen van zowel slachtoffers van kindermishandeling als professionals die reflecteren vanuit hun ervaringen een unieke inkijk in de dagelijkse praktijk en de gevolgen van kindermishandeling en geweld tegen kinderen.
Download het boek (pdf)

Soulmates: passend onderwijs en intern begeleider

juni 2016 - Ze kunnen niet zonder elkaar: passend onderwijs en de intern begeleider, het zijn soulmates. Daarover zijn (ervarings)deskundigen Dolf van Veen (Windesheim), Marja Cornelissen (LBBO) en Nancy Steert (Meerkring) het eens. Het drietal bespreekt de noodzaak van de intern begeleider voor het onderwijs.
Lees dit artikel verder (pdf)

Programma's van het NCOJ

Naar inclusiever onderwijs

Het NCOJ is een van de initiatiefnemers van het landelijk praktijkplatform Naar Inclusiever Onderwijs. Het platform ondersteunt scholen, samenwerkingsverbanden en gemeenten die werken aan de vormgeving van inclusiever onderwijs.

Integratie regulier en speciaal onderwijs

Ondersteuning bij samenwerking en integratie van regulier en speciaal onderwijs.

Klassenmanagement

Klassenmanagement richt zich op het ontwikkelen van een praktische leidraad die van betekenis is bij het adequaat omgaan met de 'special needs' en de diversiteit van leerlingen.

Naar top van de pagina